Behind Walls - Oost-Europa voor 1989
In 1989 luidt de val van de muur het einde in van het Oostblok. Socialisme en totalitarisme maken plaats voor kapitalisme en democratie. Met de oude waarden wordt een uniek reservoir aan fotografie begraven. Binnen elke lidstaat ontwikkelde zich met de jaren een eigen fotografisch vocabulaire, dat vrijwel nooit de landsgrenzen overschreed. Nu herinneringen aan het communistisch tijdperk niet langer gewenst zijn, dreigt deze historisch belangwekkende fotografie voor altijd ongezien te blijven.
Twintig jaar na dato ontsluit Noorderlicht deze vergeten schat. In dienst van het regime, zelfstandig of ondergronds documenteerden fotografen in het Oostblok op geheel eigen wijze een verdwenen tijdperk. Behind Walls, de 15e Noorderlicht Fotomanifestatie, biedt een overzicht van hun werk, dat veelal voor het eerst buiten het land van productie is te zien. Niet eerder werd fotografie uit alle toenmalige Oostbloklanden bijeengebracht in één grootschalige presentatie.
In de dagen van het Oostblok zijn censuur en onvrijheid vanzelfsprekend. De totalitaire regimes propageren een heroïsch beeld van de socialistische maatschappij. Foto’s van alledaagse taferelen en persoonlijke interesses worden niet op prijs gesteld. Slechts in tijden van relatieve vrijheid – zoals tijdens de Praagse Lente, maar ook in de DDR van eind jaren ’70 – overtreden fotografen voorzichtig de veelal ongeschreven regels. Op andere momenten biedt een vlucht in een zelfgeschapen realiteit soelaas, wat een grote stimulans is voor het fotografisch experiment.
Trotse portretten van ‘de werknemer van de maand’, clandestiene foto’s van geregisseerde volksbijeenkomsten. Reclamefoto’s van niet verkrijgbare producten, verboden foto’s van naakte vrouwen. Behind Walls geeft een fascinerend beeld van leven en fotografie in de Socialistische heilstaat. In een genreoverstijgende presentatie is te zien hoe fotografen in het Oostblok de wereld om zich heen ervoeren en welke weerslag het gebrek aan vrijheid had op hun werk. Met bijdragen van 35 fotografen uit 12 landen brengt Noorderlicht een wereld tot leven die in 1989 ophield te bestaan.