BuitenGewoon
Noorderlicht geeft met de fototentoonstelling BuitenGewoon extra inhoud en cachet aan het nieuw aangelegde Koning Willem-Alexanderkanaal. Op 8 juni wordt het Drentse kanaal voor het eerst in gebruik genomen. Het is het eerste infrastructurele bouwwerk dat de naam krijgt van de nieuwe koning. Een klein kanaal, met een grote naam, bekroond met een bijzondere fototentoonstelling.
Dit project kwam tot stand in opdracht van de Provincie Drenthe.
De expositie verbeeldt met het werk van 25 fotografen uit binnen- en buitenland het verleden, heden en toekomst van de Veenkoloniën. De foto’s worden tentoongesteld in de openbare ruimte en in oude beunbakken; platbodems die vroeger gebruikt werden voor het transport van turf. De schepen liggen op de wal, verspreid langs het nieuwe kanaal, en markeren de nieuwe vaarroute. Ze zijn zowel vanaf het water als via land te bezoeken.
Het Koning Willem-Alexanderkanaal is onderdeel van de nieuwe vaarroute Veenvaart. Het kanaal is slechts 6 kilometer lang, maar is een sleutelstuk in de ontsluiting van de recreatievaart in Zuidoost-Drenthe. Door het Koning Willem-Alexanderkanaal is het voor het eerst mogelijk de hele provincie rond te varen, naar andere watersportgebieden te gaan of zelfs de oversteek te maken naar Duitsland.
Noorderlicht verbindt
Zoals het Koning Willem-Alexanderkanaal de Veenkoloniën verbindt met de rest van het land, zo legt Noorderlicht met de expositie BuitenGewoon dwarsverbanden tussen de regio met de rest van de wereld. Centraal staat de vraag: hoe komen we in tijden van krimp tot een herwaardering van het platteland? De 25 fotografen laten zien hoe elders in de wereld in rurale gebieden wordt omgegaan met economische veranderingen, natuurbeleving en bevolkingskrimp. De expositie verbindt deze wereldwijde thema’s met de Veenkoloniën, waar het kanaal doorheen loopt, en dient tevens ter inspiratie voor de regio.
De tentoonstelling behandelt zeven thema’s
- Ecology – Het kwetsbare ecosysteem. Dit verwijst naar de bijzondere planten en dieren die door natuurbeheer in de Veenkoloniën weer de ruimte krijgen.
- Nature as Theatre – Het landschap als decor en stimulans voor de verbeelding.
- Love of the Water – Fororeportages over water als bron van leven en vrijheid.
- Cultivation by Energy – Hoe men kracht kan putten uit de natuur. Zon, wind en water leveren energie, maar ook de natuur zelf kan profiteren van cultivatie.
- An Economic Past – Fotodocumentaires over plattelandsstreken in Duitsland en Oostenrijk waar jongeren wegtrekken en boeren zich gedwongen zien hun bedrijven te sluiten, omdat die door wereldwijde economische veranderingen niet meer renderen.
- Home on the Land – Portretten van mensen die geworteld zijn in hun geboortegrond en zich verzoend hebben met het landschap om hen heen; en van anderen die juist naar het platteland trekken om de stad en de hectiek te ontvluchten.
- Back to Nature – Fotoseries over mensen die de natuur omarmen en de wildernis opzoeken om er harmonie en spiritualiteit te vinden, en bevrijd te zijn van materialisme.
Historisch materiaal
In de route wordt historische fotografie uit het Drents Archief opgenomen uit de periode toen de platbodems nog voeren en de turf gestoken werd.
Over het Koning Willem-Alexanderkanaal en de Veenkoloniën
Het Koning Willem-Alexanderkanaal maakt deel uit van het project Veenvaart, een route voor de pleziervaart die door de Drentse en Groningse veenkoloniën gaat en laat zien hoe een groot deel van Nederland eruit zag voordat het afgraven van turf begon.
De provincie Drenthe is al jaren bezig om de vaarroute die de provincie verbindt met Groningen en Noord-Duitsland, in oude staat te herstellen. Zo zijn er tientallen oorspronkelijke sluizen en bruggen geplaatst.
Watermanagement
Het Koning Willem-Alexanderkanaal begint aan de Bladderswijk bij Oranjedorp en eindigt op het Scholtenskanaal bij Klazienaveen – twee dorpen tegen Emmen aan. Het is een knap staaltje watermanagement geworden, dat de naamgever van het kanaal zeker zal bekoren. Het Koning Willem-Alexanderkanaal gaat dwars over de zuidelijke uitloper van de Hondsrug, op een hoogte van bijna twintig meter boven NAP. Daartoe is een ingenieus sluizensysteem bedacht dat ervoor zorgt dat de boten als het ware over de Hondsrug heen worden getild. Bij de aansluiting op het Scholtenskanaal is een zogenaamde ‘koppelsluis’ geplaatst die in twee etappes een hoogteverschil van vijf meter overbrugt. Aan de oostelijke kant, bij de aansluiting met de Bladderswijk, is een hoogteverschil van twee meter. Hier zit een ‘spaarsluis’ die tijdens het schutten het water kan vasthouden.
Het kanaal voert onder meer door het Oosterbos en een nieuw stukje hoogveengebied met vennen, dat speciaal voor dit project is ontwikkeld. Om de kades bij deze natuurgebieden goed te beschermen, is de grond gebruikt die voor het kanaal is afgegraven. De zwerfkeien die bij de werkzaamheden naar boven kwamen hebben op verschillende plaatsen langs de vaarroute een plek gekregen. Verder zijn er aanlegvoorzieningen aangebracht en loopt er langs de hele vaart een fiets- en wandelpad. Over de aansluiting bij het Scholtenskanaal was eerder al een vooroorlogse trambrug in ere hersteld.
Impuls voor Veenkoloniën
De Veenkoloniën kregen vorm vanaf de 17e eeuw door steeds intensievere turfwinning. Er werden kanalen gegraven om het moerasgebied in Zuidoost-Drenthe en Oost-Groningen af te wateren. Daarna werden deze kanalen gebruikt om de drooggevallen turf af te voeren. Nadat de meeste turf was afgegraven en de brandstof niet meer rendabel was, kende het gebied een economische neergang. Nu het gebied middels een nieuw kanalenstelsel geschikt is gemaakt voor pleziervaart, en toeristen dwars door de cultuurgeschiedenis van de natuurrijke Veenkoloniën kunnen touren, krijgt de regio een nieuwe impuls.
Bijlage
BuitenGewoon in de Volkskrant
download artikel Arno Haijtema
(PDF bestand, 1 Mb)